سواد بازی‌های دیجیتال؛ یک مهارت ضروری در عصر دیجیتال

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: شاید در سال‌هایی نه چندان دور، استفاده ابزارهای دیجیتال و ورود دنیای فناوری، یک انتخاب بود. شاید به همین علت، سازمان بهداشت جهانی آن را در فهرست مهارت های ده گانه زندگی نیاورده است. اما امروز زندگی دیجیتالی یکی از وجوه زندگی همه‌ی ماست و حتی اگر بپذیریم که می‌توانیم سهم تکنولوژی دیجیتال را در زندگی خود کاهش دهیم، اما بی‌تردید حذف کردن تکنولوژی از زندگی تقریباً امکان پذیر نیست (برخی از سبک‌های زندگی غیرممکن می‌شوند).

فرزانه شریفی پژوهشگر بازی و استادیار گروه ارتباطات دانشگاه سوره در این زمینه یادداشتی نوشته که با عنوان «سواد بازی‌های دیجیتال: کلید عصر جدید» در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است.

مشروح متن این‌یادداشت را در ادامه می‌خوانیم؛

با گسترش فناوری‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، سواد رسانه‌ای وارد عرصه‌های جدی تری شده است. رسانه‌های جدیدتر مانند بازی‌های دیجیتال، نسبت به رسانه‌های دیگر، پیچیدگی بیشتر و در نتیجه سواد منحصر به خود را دارند. برخورداری از دیدگاه و رویکردی انتقادی در کاربرد رسانه‌هایی مانند بازی، اهمیت پرداختن به این موضوع را از دیدگاه جامعه شناختی و ارتباطی دو چندان می‌کند.

بازی‌های دیجیتال رسانه پویایی هستند که تا زمانی که از دید بازیکن، واقعی فرض نشوند، «در قدرت» باقی می‌مانند. بازیکن در حین بازی درگیر تحلیل‌های شناختی است که منجر به خوانش‌های چندمعنایی از آن می‌شود. سواد بازی‌های دیجیتال به این استدلال می‌پردازد که نباید تصور کنیم بازی‌ها تنها یک نوع تجربه و معنا را ارائه می‌دهند و فقط یک نوع تعامل را تقویت می‌کنند. سواد بازی‌های دیجیتال به توانایی درک، تحلیل، خلق و مشارکت در بازی‌های دیجیتال اشاره دارد. این سواد شامل طیف گسترده‌ای از مهارت‌ها از جمله درک مکانیک بازی، طراحی بازی، فرهنگ بازی، تفکر انتقادی و خلاقیت می‌شود.

اهمیت سواد بازی‌های دیجیتال

در دنیای امروز که بازی‌های دیجیتال به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند، سواد بازی‌های دیجیتال اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این سواد نه تنها به ما کمک می‌کند تا از بازی‌ها لذت بیشتری ببریم، بلکه مهارت‌های ارزشمندی مانند حل مسئله، تفکر انتقادی، همکاری و خلاقیت را نیز تقویت می‌کند. آنچه در حوزه خودآگاهی و داشتن تفکر انتقادی در تعامل با بازی‌های دیجیتال به کاربر کمک می‌کنند می‌توان به داشتن دانش در حوزه بازی‌ها، دنیای پیرامون بازی، من (کاربر) به عنوان بازیکن، یادگیری در طول بازی و آشنایی با نظام رده بندی سنی (اسرا) اشاره کرد.

تعریف سواد بازی‌های دیجیتال

در طول بیست سال گذشته، تلاش‌های زیادی برای گسترش مفهوم سواد فراتر از کاربرد اصلی آن به رسانه‌های نوشتاری صورت گرفته است. تا سال ۱۹۸۶، یکی از محققان برجسته بریتانیایی در این زمینه، مارگارت اسپنسر، مفهوم «سوادهای نوظهور» را در توصیف بازی‌های رسانه‌ای کودکان خردسال معرفی کرد. طرفداران مطالعات جدید سوادآموزی مفهوم چند سوادی را توسعه داده‌اند که هم به تنوع اجتماعی اشکال معاصر سواد اشاره می‌کنند و هم به این واقعیت که رسانه‌های ارتباطی جدید مستلزم اشکال جدیدی از شایستگی فرهنگی و ارتباطی هستند.

مفهوم سواد بازی همچنین نشان می‌دهد که چیز خاصی در مورد این رسانه وجود دارد که آن را از سایرین متمایز می‌کند – اینکه ما به طور مثبت به سواد بازی به‌عنوان متمایز از سواد چاپی یا تلویزیونی یا حتی مفهومی گسترده‌تر مانند سواد رسانه‌ای نیاز داریم. بنابراین، دنبال کردن این قیاس، ما را ملزم می‌کند تا به سؤالات دشواری در مورد اینکه چگونه ویژگی‌های بازی‌ها را به‌عنوان یک شکل فرهنگی تعریف می‌کنیم، در مورد اینکه چگونه آنها را از رسانه‌های دیگر متمایز می‌کنیم، در مورد اینکه چگونه معنا و لذت را ایجاد می‌کنند (یا ممکن می‌سازند) و کاربران چگونه تعریف می‌کنیم، بپردازیم. (بازیکنان) آنها را معنا می‌کنند و در مورد آنها یاد می‌گیرند.

اجزای سواد بازی‌های دیجیتال

اجزای سواد بازی‌های دیجیتال شامل درک مکانیک بازی (شناخت قوانین، اهداف و استراتژی‌های مختلف بازی‌ها). طراحی بازی (آگاهی از چگونگی ساخت بازی‌ها، از جمله طراحی مراحل، توسعه شخصیت‌ها و داستان‌سرایی)، فرهنگ بازی (درک جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی بازی‌ها، مانند جوامع آنلاین، ورزش‌های الکترونیکی و روندهای مرتبط با بازی)، تفکر انتقادی (تحلیل بازی‌ها برای پیام‌ها، مضامین و ارزش‌های نهفته در آن‌ها)، خلاقیت (استفاده از بازی‌ها به عنوان پلتفرمی برای بیان خود و ایجاد محتوای جدید) است.

سواد بازی‌های دیجیتال و آموزش

سواد بازی‌های دیجیتال می‌تواند نقش مهمی در آموزش و پرورش ایفا کند. بازی‌ها می‌توانند به عنوان ابزارهای آموزشی جذاب و تعاملی استفاده شوند که به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا مفاهیم پیچیده را به روشی سرگرم‌کننده بیاموزند. همچنین، بازی‌ها می‌توانند مهارت‌های اجتماعی و همکاری را تقویت کنند و به دانش‌آموزان کمک کنند تا در دنیای دیجیتال به شهروندانی مسئول تبدیل شوند.

در نهایت، سواد بازی‌های دیجیتال یک مهارت ضروری برای زندگی در عصر دیجیتال است. با توسعه این سواد، می‌توانیم از پتانسیل کامل بازی‌های دیجیتال برای آموزش، سرگرمی و رشد شخصی استفاده کنیم.

جنبه‌های مهمی که از نظر کارکردی سواد بازی را تحت‌الشعاع قرار داده است که می‌توان به تأثیر بازی‌های دیجیتال بر کودکان و نوجوانان، سواد بازی‌های دیجیتال و بازار کار، چالش‌های اخلاقی در صنعت بازی‌های دیجیتال، بازی‌های دیجیتال و آموزش و سواد بازی برای والدین و مربیان اشاره کرد.