روایتی تلخ و آموزنده از زلزله بم در مصاحبه با یکی از پزشکان متخصص آن ایام در بم

هیچ کس از خانه خارج نشده و ما فقط داریم می رویم. چون پیش لرزه کوتاه بود، خیلی ها جدی نگرفته بودند و افراد محدودی، آن موقع جابجا شدند و به مکان های امن تر رفته بودند. 

 

چون بیمارستان به منزل پدرهمسرم نزدیک بود به همسرم گفتم ببین امشب بیمارستان از بقیه شب ها هم خلوت تر است و هیچ کس از خانه خارج نشده است. در اتاقی که نزدیک در خروج بود، خوابیدیم و البته برخی افراد هم در راهرو خوابیدند. وقتی اذان صبح گفته شد برای نماز صبح بیدار شدیم و همه خواب آلود بودیم که زلزله اصلی رخ داد و آن لحظه، اشهد خودم را خواندم چون منزل، قدیمی بود و در حال ریزش بود. اکثر زمین شناسان می گویند بیشترین تخریب منازل در ثانیه های اول زلزله است که انرژی زمین لرزه آزاد می شود. یک درخت خرما در حیاط منزل پدر همسرم بود که به اتاقی که ما شب در آنجا خوابیده بودیم، چسبیده بود و دیوار همسایه نیز کاملا تخریب شد و آتش سوزی زیادی به دلیل استفاده مردم از چراغ های نفتی رخ داده بود و در حیاط همسایه نیز یک منبع 2000 لیتری نفت بود که نگران آن هم بودیم که منفجر نشود. دیوار همسایه روی درخت خرما خراب شده بود اما ساختمان منزل پدر همسرم به طور کامل فرو نریخت. 

بر اساس خوابی که همسرم دیده بود برخی وسایل را آماده کرده بودیم و در حیاط گذاشته بودیم مثل اجاق، پتو و فرش و وسایل کمک های اولیه. یک نفر از اعضای منزل همسایه، دچار شکستگی پا شده بودند، دو نفر فوت کرده بودند و یک نفر هم دچار سوختگی شدید شده بود. زلزله از این جهت بد است که اتفاقات ناگوار رخ می افتد و دسترسی به امکانات پزشکی و مراکز درمانی هم سخت است. دو مصدومی که همسایه ما بودند را روی تخت فلزی در حیاط منزل پدرهمسرم گذاشتیم تا امن بمانند که درد بسیار زیادی کشیدند که البته صبح با اتوبوسی که داشتند صبح همان روز به کرمان رفتند و درمان شدند. آن زمان داروی مسکن به آنها دادیم البته شدت درد به قدری بود که آرام نشدند. پدر همسرم نیز تنگی نفس داشت که همسرم در همان شرایط تاریکی، پر استرس، پر از خاک و سرمای شدید منفی 5 درجه، به داخل خانه رفت و به سختی، اسپری تنفسی پدرش را با دست های زخمی و خون آلود ناشی از برخورد با شیشه شکسته پیدا کرد. با پتو و چراغی که از قبل تدارک دیده بودیم، تا صبح شرایط را تحمل کردیم. 

 

بزرگترها کمتر اذیت می شدند اما بچه ها از جمله فرزند سه ساله خودم خیلی اذیت شدند. به سرعت همسر و فرزندانم را به زاهدان بردم چون وضعیت خیلی نامناسب بود. بنده هم به همراه آنها به زاهدان رفتم و بعد از دو سه روز دوباره به بم برگشتم. در زلزله همه شوکه شده بودند. همیشه می گویم در زلزله، بزرگتر ها می فهمند چه کمکی می خواهند اما بیشترین آسیب را معمولا در زلزله و بلایا، بچه ها می بینند چون هم شوکه هستند و هم شرایط بدی دارند و این شوک تا مدت ها در ذهن شان هست که نمی توانند آن را هضم و حل کنند. بعد از زاهدان، خانواده را به مشهد فرستادم و در آنجا سکونت یافتند و فرزندانم به مدرسه رفتند. 

 

*شرایط مدرسه در مشهد بهتر بود؟

 

در مشهد وقتی فهمیدند که پسر بنده اهل بم است و زلزله هم در آن منطقه آمده، به دنبال کمک به خانواده بنده بودند. درست است مردم مناطق زلزله زده به امکانات مختلف از جمله پتو و وسایل گرمایشی نیاز دارند اما امکانات ته مانده، فرسوده، پوسیده و کهنه و بلا استفاده کسی را نمی خواهد. متاسفانه ما فرهنگ کمک به همنوعان مان را به خوبی بلد نیستیم. در مدرسه مقداری پول جمع کرده بودند و به پسر بنده داده بودند که به همسرم بدهد. بنده آن زمان در بم مشغول فعالیت بودم اما همسرم ناراحت شده بود و با مدیر مدرسه صحبت کرده بود که اگر می خواهید کمک کنید نباید پول به بچه بدهید که بیاورد به خانواده اش بدهد. ما اصلا نیاز به کمک نداریم و اگر می خواهید کمکی به دیگران کمک کنید، روحیه بچه نباید بین همکلاسی ها خرد شود. همسرم مدتی به خاطر این موضوع ناراحت بود و نباید به بچه ها با روحیه شکننده، آسیب بیشتری وارد کرد چون بچه تصور می کند گدا و محتاج شده است. شیوه کمک کردن اینگونه نیست بلکه کمک باید محترمانه و با حفظ شان و جایگاه افراد انجام شود که متاسفانه ما در فرهنگ کمک به دیگران، مقداری ضعیف هستیم. همه دوست دارند کمک کنند اما نحوه کمک با حفظ شان افراد، مهم است. 

 

*به یکباره زندگی عادی با زلزله دگرگون شد 

 

بله با خودم گفتم خدایا من تا دیروز داشتم کار و زندگی می کردم اما امروز انگار وسط کویر لوت هستم و کار و مدرسه و زندگی همه مختل شده است. این در حالی بود که ما بر اساس پیش بینی که کرده بودیم، شرایط خیلی سختی هم نداشتیم و آسیب زیادی هم ندیدیم اما خیلی ها، همه زندگی شان از بین رفت. بعد از زلزله به سراغ فامیل رفتیم مخصوصا باجناقم که تازه ازدواج کرده بود و هنوز جهیزیه و وسایل زندگی را کامل نچیده بود که در راهرو در حین فرار، زیر آوار گرفتار بود که متاسفانه باجناقم فوت کر