پایان بدفهمی‌ها با «دانشکدگان»؛ مدل جدید دانشگاه برای عدالت آموزشی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به مفهوم نسل‌های دانشگاهی گفت: تفاوت‌گذاری نادرست بین نسل‌ها و بی توجهی به هرکدام، ریشه بسیاری از مشکلات آموزش عالی است.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه آزاد اسلامی، نشست هم اندیشی روسای دانشکدگان دانشگاه آزاد اسلامی با حضور دکتر محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی پیش از ظهر امروز در محل واحد علوم تحقیقات برگزار شد.
طهرانچی بیان کرد: قرآن کریم در آیه ۳۳ سوره نمل سه ویژگی مهم توانایی بالای جامعه، آثار بر روی زمین اعم از زراعت و معدن تا پیامدهای علمی و فرهنگی و عمران و آبادی را که هر کدام به ترتیب ناشی از توانش، دانش و کنش هستند را از خصائل مهم جوامع برمی‌شمارد اما در نهایت می‌فرماید که چون آن‌ها ظلم کردند پایدار نماندند.
وی با بیان اینکه دانشگاه در این سه خصلت جوامع دخیل و اثرگذار است، گفت: مهارت و فناوری از آثار توانش است. آثار، آن چیزی است که باقی می‌ماند. هر تمدن سازمان یافته‌ای بستری برای گردهمایی، رشد، پیشرفت و به بحث گذاشتن اندیشه های نو و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر فراهم کرده که این بستر معمولا همان دانشگاه است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با طرح این سوال که علم یک کنش فردی است یا اجتماعی، اظهار کرد: در مقطعی علم را یک کنش فردی می‌دانستند که در نهایت سرریز علم یک دانشمند به جامعه منتقل می‌شد. رابطه شمس و مولوی از این دست کنش‌های فردی بوده است. این کنش در ادامه به تدریج اجتماعی شد.
دکتر محمد مهدی طهرانچی ضمن تشریح مفهموم نسل‌های دانشگاهی خاطر نشان کرد: نسل‌های دانشگاهی سلسله مراتب نژادی با رویکرد متفاوت در انتخاب مرکزیت نهاد اجتماعی است. تفاوت گذاشتن میان نسل های دانشگاهی و کم توجهی به هر کدام از آن‌ها اساس بد فهمی‌های ما در آموزش عالی و پیامدهای بعد از آن است. ساختارهای جدید دانشگاه آزاد از جمله دانشکدگان برای جبران چنین بدفهمی‌هایی است.
عضو هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به زایش‌های (generation) اول تا سوم علم در دوره‌های مختلف عنوان کرد: در زایش اول علم سازمان علم، سازمان آموزش بود که همه چیز در آن حول محور آموزش رقم می‌خورد و ارزش افراد اگرچه فعالیت پژوهشی داشتند اما به پژوهش آن‌ها نبود. سازمان دوم علم پژوهش بود. در سازمان آموزش برخلاف پژوهش استاد و برونداد محور است. سازمان سوم علم سازمان کاربست است. در این سازمان استاد و دانشجو همگی در خدمت به کاربست هستند مثل نظام آموزش پزشکی که در آن آموزش و پژوهش در خدمت درمان بیمار قرار دارند.
به گفته وی، ترجمه غلط منشا خطا در رفتار اقتباسی ما در آموزش عالی است. فروریختن بعضی از رشته‌ها نیز ناشی از همین فهم‌های اشتباه است.
طهرانچی تصریح کرد: هدف دانشگاه در generation اول آموزش، در generation دوم آموزش و پژوهش و در generation سوم آموزش، پژوهش و کاربست است. دانشگاه در این سه زایش به ترتیب ساختارهای دانشسرا، دانشکده و انستیتیو را برای اهداف خود ایجاد کرده است. مدیریت دانشگاه در این سه زایش نیز بر عهده به ترتیب یک صدر اعظم، استادان (پاره وقت) و مدیران حرفه‌ای بوده است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی مطرح کرد: اساسا چهار نوع دانشگاه با تسلسل در پیدایش وجود دارد. اولا دانشگاه آموزش محور که در آن تعلیم و تربیت محور کنش نهاد علم است و پژوهش در آن امری فردی و کاربست امری اجتماعی تلقی می‌شود. نظام تربیتی این دانشگاه استاد و شاگردی و با ساختار مدرسه و دانشسرا است.
وی دومین نوع دانشگاه را دانشگاه پژوهش محور دانست که تولید علم در آن محور کنش قرار دارد و آموزش برای تربیت پژوهش گر صورت می‌گیرد و کاربست امری اجتماعی است. نظام تولید علم در این دانشگاه ساختارهایی از قبیل دانشکده و گروه دارد که خروجی آن برونداد محور است.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: دانشگاه فناور و کارآفرین سومین نوع دانشگاه است که ایجاد توان اجتماعی مهارت فناوری در آن محور کنش قرار دارد و آموزش و پژوهش در خدمت کاربست علم هستند. نظام تولید فناوری در این دانشگاه ساختارهایی مثل انستیتیو و آزمایشگاه دارد که اختراع و محصول خروجی آن هستند. دانشگاه فناور و کارآفرین جامعه توانا را هدف قرار داده است.
طهرانچی معتقد است، دانشگاه جامعه پرداز به عنوان چهارمین نوع دانشگاه، ایجاد توان جامعه پردازی دانشگاه در چهارچوب حکمرانی و سبک زندگی را محور کنش خود قرار می‌دهد. آموزش و پژوهش در این دانشگاه در خدمت کاربست علم برای ایجاد جامعه کارآمد هستند. نظام حکمرانی و فرهیختگی این دانشگاه ساختارهای اندیشکده و مرکز مطالعات دارد که خروجی آن سیاست پژوه است.
به گفته رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه فناور در ریزروندهای اجتماعی و دانشگاه جامعه پرداز در کلان روندهای اجتماعی ارزش آفرینی می‌کنند.
وی ادامه داد: دانشگاه دارای نظام‌های تربیتی برای ساخت جامعه کارآمد، علمی برای ساخت جامعه خلاق، فرهنگی برای ساخت جامعه رشید و فناوری برای ساخت جامعه نوآور است. چینی‌ها در دوره‌های اخیر ساخت جامعه نوآور و آمریکایی‌ها ایجاد جامعه رشید را در دوره‌های اخیر هدف قرار داده‌اند. هرکدام از این نظام‌ها نیازمند ساختار در دانشگاه هستند.
محمد مهدی طهرانچی با تشریح چهار رویکرد در چهار نوع نظام دانشگاهی در حوزه آموزش گفت: اولین نظام آموزشی، نظام آموزشی برای تربیت عالم است که در آن تربیت جست‌وجوگران حقیقت و نگاه هستی شناسانه به علم محور است و آموزش آن در کلاس اتفاق می‌افتد. دومین نظام آموزشی، نظام آموزشی برای تربیت پژوهش گر است که تربیت مکتشفین نظام پدیده‌های طبیعی، فردی و اجتماعی را بر عهده دارد و آموزش آن در آزمایشگاه انجام می‌شود. این وظیفه در نظام دانشی جدید دانشگاه آزاد اسلامی بر عهده گروه‌های دانشی است.
عضو هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی نظام آموزشی برای تربیت فناور و کارآفرین را سومین نظام آموزشی برشمرد که مسئول تربیت دانشجویانی است که در کاربست علم و تبدیل محصول کارا باشند. آموزش این نظام در صنعت رخ می‌دهد. نقش این نظام آموزشی بر عهده بخشی از دانشکدگان قرار دارد. همچنین نظام آموزشی برای تربیت جامعه پردازان چهارمین مورد در این باره است که تربیت مهندسان فرهنگی و کنشگران اجتماعی را بر عهده دارد. آموزش این نظام آموزشی در عرصه اجتماع انجام می‌گیرد. فعالیت بخش دیگری از دانشکدگان مثل دانشکده تعلیم و تربیت از این جنس است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: باید بتوانیم مسائل مختلف دانشگاه را به درستی در این چهار نظام آموزشی تفکیک کنیم تا از ادامه روند اشتباه گذشته از جمله انهدام رشته‌های نسل اول جلوگیری کنیم. روسای دانشکدگان باید بتوانند آموزش در عرصه را در حوزه‌های تخصصی خود طراحی کنند. مزرعه، هتل، رسانه، کارگاه ساخت ساختمان و غیره همه از عرصه‌های آموزش در حوزه‌های مختلف هستند.
دکتر طهرانچی با بیان اینکه پژوهش نیز چهار نوع نظام دارد، خاطرنشان کرد: نظام پژوهش بر مبنای پژوهش فردی اولین نظامی است که در آن پژوهش پاسخگوی روحیه جست‌وجوگری شخصی است. همچنین نظام پژوهش بر مبنای پژوهش سازمانی دومین نظام پژوهشی است که در آن پژوهش جمعی و سازمانی با ایفای نقش استاد به عنوان راهبر و دانشجو به عنوان پژوهشگر مورد نظر قرار دارد.
وی سومین نظام پژوهشی را نظام پژوهشی بر مبنای پژوهش فناوری دانست که مراکز رشد و شرکت‌های دانش بنیان بستر آن هستند. چهارمین نظام پژوهشی نیز نظام پژوهشی بر مبنای سیاست پژوهی است.
عضو هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه کاربست نیز چهار نظام دانشگاهی نیاز دارد، تشریح کرد: اولین نظام کاربست، کاربست بر مبنای آموزش مهارت فردی است که هدف آن ارتقای مهارت فردی پاسخگوی نیاز اجتماع، دومین نظام کاربست، کاربست بر مبنای توان حل مسئله پژوهشگران با محوریت پژوهش‌های برون سازمانی در قالب پروژه‌ای با ایفای نقش استاد به عنوان پژوهشگر حل مسئله، سومین نظام کاربست، کاربست بر مبنای سازمان فناوری با هدف خلق محصولات دانش بنیان تملک پذیر و رقابت پذیر در قالب هسته‌های مراکز رشد تا شرکت‌های دانش بنیان، چهارمین نظام کاربست، کاربست جامعه پردازانه با محوریت بهره گیری از الگوهای مداخله‌ای در ساخت جامعه مبتنی بر حکمرانی رشید از یک سو و از سوی دیگر سبک زندگی احسن است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: دانشگاه سازمان پیچیده‌ای متشکل از افراد بسیار با مسئولیت‌های مرتبا در حال تغییر است. مجموعه کنشگران نهاد دانشگاه پژوهش محور شامل دانشجوی کارشناسی، دانشجوی تحصیلات تکمیلی و پسادکتری، پژوهشگران و کادر فنی، هیات علمی و ساختار مدیریتی و اداری آن است.
دکتر طهرانچی با بیان اینکه تمام تحولات دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس آن چیزی که در سند تحول و تعالی دانشگاه اعلام شده، رخ می‌دهد، تصریح کرد: ساختار دانشگاه دارای دو نظام دانشی و اداری است که نظام دانشی آن شامل ساختار دربرگیرنده دانشجو (رشته تحصیلی)، ساختار دربرگیرنده هیات علمی (دپارتمان) و ساختار دربرگیرنده ماموریت است. نظام اداری دانشگاه نیز شامل نظام حکمرانی، نظام پاداش و نظام پشتیبانی است.
دیدگاهتان را بنویسید