نیمی از همه داروها به طور نامناسب تجویز، توزیع یا مصرف می شوند

به گزارش وبدا، دکتر زهرا جهانگرد، در وبینار هفته ملی مقابله با مقاومت میکروبی، گفت: استفاده غیر منطقی از داروها یک مشکل بزرگ در سراسر جهان است، سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که بیش از نیمی از همه داروها به طور نامناسب تجویز، توزیع یا مصرف می شوند و نیمی از بیماران در مصرف صحیح آنها کوتاهی می کنند.
وی با بیان اینکه استفاده بیش از حد، استفاده نادرست یا سوءاستفاده از داروها منجر به هدر رفتن منابع کمیاب و خطرات بهداشتی گسترده می شود، تصریح کرد: نمونه هایی از استفاده غیر منطقی از داروها عبارتند از، پلی فارماسی (تعداد) اقلام نامتعارف دارویی در نسخه هر بیمار)، استفاده نامناسب از داروهای ضد میکروبی اغلب در دُز ناکافی و برای عفونت های غیرباکتریایی، استفاده بیش از حد از داروهای تزریقی زمانی که فرمولاسیون خوراکی مناسب تر است، عدم تجویز مطابق با دستورالعمل های بالینی، خود درمانی نامناسب اغلب در رابطه با داروهایی که فقط با نسخه تجویز می شوند و عدم پایبندی به رژیم های درمانی بر اساس دُز.

دکتر جهانگرد با اشاره به استراتژی های 12 گانه سازمان جهانی بهداشت برای تجویز و مصرف منطقی داروها، بیان کرد: این استراتژی ها عبارتند از، 1-ایجاد یک نهاد ملی چند رشته ای برای هماهنگی سیاست های مصرف دارو تشکیل کمیته کشوری و کمیته های دانشگاهی تجویز و مصرف منطقی دارو)، 2-استفاده از دستورالعمل های بالینی (تدوین و اجرای پروتکل برای ۸ آنتی بیوتیک پرهزینه و پرمصرف)، 3-تهیه و استفاده از فهرست ملی داروهای اساسی تدوین و ابلاغ لیست داروهای اساسی، 4-ایجاد کمیته های دارویی و درمانی در مناطق و بیمارستان ها (تشکیل کمیته های دارو و درمانی بیمارستانی )، 5-گنجاندن آموزش دارو درمانی مبتنی بر مشکل، در برنامه های درسی مقطع کارشناسی (برگزاری کارگاه های متعدد با عنوان اصول نسخه نویسی منطقی برای دانشجویان پزشکی)، 6- ادامه تحصیل پزشکی ضمن خدمت به عنوان یک الزام مجوز، 7-نظارت ممیزی و بازخورد (ارسال گزارش بازخورد به ۷۰ درصد پزشکان)، 8-استفاده از اطلاعات مستقل در مورد داروها 9-آموزش عمومی در مورد داروها، 10-اجتناب از انگیزه های مالی نادرست، 11-استفاده از مقررات مناسب و اجباری قانون فروش داروهای نسخه ای با نسخه پزشک، 12-مخارج کافی دولت برای اطمینان از در دسترس بودن داروها.

وی افزود: بکارگیری این 12 استراتژی در تجویز و مصرف داروها، قطعا در مورد داروهای آنتی بیوتیک نیز تاثیرگذار بوده و تجویز و مصرف آنها را نیز کاهش داده و در پیشگیری از بروز مقاومت میکروبی نیز تاثیرگذار است.

سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو درخصوص اقدامات انجام شده توسط سازمان غذا و دارو در زمینه مصرف منطقی داروهای ضدمیکروبی، اظهار کرد: آموزش های مربوط به عموم مردم با همکاری معاونت های غذا و داروی سراسر کشور، برنامه های مرتبط به گروه پزشکی و پیراپزشکی با همکاری انجمن های تخصصی و معاونت های غذا و دارو، عضویت در برنامه GLASSAMC سازمان بهداشت جهانی، پایش مصرف آنتی بیوتیک ها بر اساس طبقه بندی AWaRe سازمان بهداشت جهانی، پایش مصرف آنتی بیوتیک در بیمارستان های آموزشی سراسر کشور، همکاری در تدوین برنامه Antibiotic stewardship، بررسی ایمنی و عوارض ناخواسته داروهای آنتی میکروبیال و احیای برگزاری همایش تجویز و مصرف منطقی دارو، از جمله اقدامات سازمان در این زمینه است.

وی گفت: در سال 1402 آموزش های عمومی در طریق رسانه و صدا و سیما، محتواهای چاپ شده و کارگاه ها و سمینارهای آموزشی مردمی، تدوین کتاب های آموزشی برای سنین مختلف و کتاب کودک و برای گروه های پزشکی، دوره های بازآموزی و آموزش های مداوم حرف پزشکی، پایش نسخ، برگزاری کمیته های تجویز و مصرف منطقی داروها در ستاد و دانشگاه ها و برگزاری دوره های بازآموزی در مورد داروهای آنتی بیوتیک، انجام شد.

دکتر جهانگرد عنوان کرد: در سال 1402، حدود 130 میلیون نسخه در سامانه نسخ بررسی و مشخص شد که حدود 36.3 درصد نسخه های بیمارهای سرپایی، دارای آنتی بیوتیک است که از استاندارد جهانی بالاتر بوده و باید زیر 20 درصد باشد.