«قتل‌عام آرام» سلامت ایرانیان؛ رؤیای تک‌نرخی‌سازی ارز چگونه به کابوس مردم بدل شد؟
سلامت ایرانیان / در هیاهوی حذف ارز ترجیحی و دعواهای بی‌پایان میان تشکل‌های صنعت تجهیزات پزشکی، آن‌چه در حال قربانی شدن است، سلامت مردم است؛ روایتی از ادعاهایی که با داده‌ها نمی‌خوانند و فرصت‌هایی که در سکوت از دست می‌روند.
در سال‌های اخیر، حوزه تجهیزات پزشکی در ایران به یکی از حساس‌ترین و پرچالش‌ترین میدان‌های سیاست‌گذاری اقتصادی و بهداشتی کشور تبدیل شده است. میان دغدغه تأمین سلامت ایرانیان، الزامات توسعه صادرات و نزاع میان بخش‌های دولتی و خصوصی، همواره صداهایی شنیده می‌شود که یا از انحصار دولتی گله دارند یا از بی‌برنامگی سیاست‌گذاران در حوزه ارز و بودجه.
یکی از پرصداترین چهره‌های این میدان، عبدالرضا یعقوب‌زاده، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی ایران است؛ چهره‌ای که روایت‌هایش بیشتر از آنکه بر داده‌ها استوار باشد، بر موج‌سازی رسانه‌ای بنا شده‌اند.
یعقوب‌زاده بارها در محافل رسمی، حتی در حضور رهبر انقلاب، نسبت به رقابت شرکت‌های دولتی به‌ویژه صاایران با بخش خصوصی هشدار داده است. این موضع‌گیری‌ها در رسانه‌ها و برنامه‌هایی مانند «کشیک سلامت» نیز تکرار شده‌اند.
اما در برنامه زنده همین برنامه، دکتر سید جلیل میرمحمدی، رئیس کمیته تجهیزات پزشکی مجلس، با استناد به آمار رسمی اعلام کرد: «از مجموع دو هزار میلیارد تومان خرید تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، تنها ۱۸ میلیارد تومان (کمتر از یک درصد) به شرکت‌های دولتی اختصاص یافته است.» برخلاف روایت یعقوب‌زاده، بیش از ۹۹ درصد بازار در اختیار بخش خصوصی است.
یعقوب‌زاده پیش‌تر نیز در پی انتشار ادعاهایی علیه شرکت صاایران، از جمله استفاده از دلارهای سوریه و واردات تجهیزات با مواد اولیه چینی، با شکایت مواجه شد و پس از رأی قضات تجدیدنظر، پیام رسمی عذرخواهی منتشر کرد و نوشت:
«حقیقا اشتباه از بنده بود که به لیست واردات کلیه قطعات همه شرکت‌ها در سایت سازمان غذا و دارو ارجاع ندادم… به هر حال پیگیر حق و حقوق بخش خصوصی دانش‌بنیان در رقابت با دولتی‌ها هستم.»
در همین میان، نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۵ که می‌توانست ویترین صادرات کشور باشد، با غیبت چشمگیر شرکت‌های تجهیزات پزشکی مواجه شد. صدرا سپهری، نایب رئیس انجمن صنفی تأمین تجهیزات پزشکی گفت:
«تعداد شرکت‌های تجهیزات پزشکی حاضر در نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۵ کمتر از انگشتان یک دست بوده… جایگاه تولیدکنندگان اسباب‌بازی، پارچه و کت و شلوار در نمایشگاه از حوزه تجهیزات پزشکی بالاتر است!»
وحید محمودیان، مدیرعامل یک شرکت تولیدی نیز افزود: «اگر اطلاع‌رسانی بهتر بود، شرکت‌های بیشتری تمایل به حضور داشتند. قدرت تجهیزات پزشکی ایران زیاد است و توانمندی‌های صادراتی فراوانی داریم.»
رضا رضایی، فعال حوزه صادرات گفت: «در این نمایشگاه تنها دو یا سه غرفه تجهیزات پزشکی وجود داشت. آفریقا یکی از بزرگ‌ترین بازارهای ایران است، اما عملکرد ما در معرفی توان صادراتی صنعت تجهیزات پزشکی ضعیف بود.»
در حالی که چنین فرصت‌هایی از دست می‌روند، یعقوب‌زاده همچنان بر طبل حذف ارز ترجیحی می‌کوبد. او معتقد است: «بهتر است دولت به‌جای تخصیص ارز با نرخ پایین‌تر، به انتهای زنجیره یارانه بدهد.»
سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس، در مخالفت با این دیدگاه گفت:
«مجلس اجازه نمی‌دهد حذف ارز دولتی دارو و تجهیزات پزشکی اجرایی شود… اگر این اتفاق بیفتد، شاهد افزایش ۳۰ برابری هزینه‌های درمان خواهیم بود. یک نسل قربانی این تصمیم می‌شود.»
رامین فلاح، رئیس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی نیز گفت:
«برخی و به‌خصوص یک نفر، حرف‌های بی‌پایه‌ای درباره بیش‌اظهاری می‌زنند… گمان می‌کنند که حوزه تجهیزات پزشکی جنگل بی‌قانونی است؛ در حالی که با وجود تیتک، گمرک، بیمه و… چنین چیزی ممکن نیست.»
مصطفی وجداندار، عضو هیات مدیره همین اتحادیه، در واکنش نوشت:
«کاش به‌جای شمردن ارز شرکت‌ها، به ایشان می‌گفتند ارز را به کالا می‌دهند، نه شرکت… کاش توضیح می‌دادند که اتحادیه مطبوعشان چقدر صادرات داشته‌اند.»
او با رد ادعای بیش‌اظهاری تأکید کرد: «نظارت‌ها در حوزه واردات تجهیزات پزشکی بسیار شدید است و ما حتی یک مورد تخلف از این نوع در اتحادیه نداشتیم. اینکه برخی می‌گویند بیش‌اظهاری ۲۰۰ درصدی وجود دارد، جای تعجب دارد.»
علیرضا چیذری، رئیس انجمن تأمین تجهیزات پزشکی و دارویی، نیز هشدار داد:
«اگر مقام مسئول مدعی تخلف است، باید متخلف را معرفی کند؛ در غیر این صورت، این ادعا تشویش اذهان عمومی محسوب می‌شود.» او درباره بحران ارزی گفت:
«هنوز نمی‌دانیم بیمه‌ها چگونه می‌خواهند مابه‌التفاوت تغییر نرخ ارز تجهیزات پزشکی از ۴۲۰۰ به ۲۸۵۰۰ تومان را جبران کنند. تولیدکنندگان با افزایش هزینه‌ها و کاهش توان خرید مواجه شده‌اند.»
در نهایت، اتحادیه‌ای که برای حمایت از بخش خصوصی شکل گرفت، اکنون بیشتر درگیر دعواهای رسانه‌ای شده تا تعاملات سازنده. تشکلی که می‌توانست بر تقویت زیرساخت صادرات و تعامل با قانون‌گذاران تمرکز کند، حال در وضعیتی است که نمایشگاه‌ها خالی مانده‌اند، بازارهای خارجی چشم‌انتظارند و فرصت‌ها در حال سوختن.
حذف ارز ترجیحی بدون تأمین منابع جایگزین، معنایی جز افزایش شدید قیمت‌ها ندارد. تجربه طرح دارویار نشان داد که وعده جبران مابه‌التفاوت توسط دولت، هرگز به طور کامل اجرایی نشد. نتیجه چنین بی‌برنامگی‌هایی، شکستن کمر بیماران و خالی شدن سفره خانواده‌هاست.
تک‌نرخی شدن ارز، در اقتصادی که نقدینگی ندارد و ارز صادراتی بازنمی‌گردد، به یک «قتل‌عام آرام» تبدیل می‌شود؛ فاجعه‌ای که قربانیانش، بیماران، سالمندان و نوزادان خواهند بود.
مطابق قانون، رسانه‌ها داوری نمی‌کنند، اما هشدار می‌دهند و تحلیل می‌کنند. این یادداشت، برای پیشگیری از بحران نوشته شده است؛ نه برای داوری.
سلامت ایرانیان / امید که تشکل‌های پرهیاهو، با بازنگری در رویکردها، مسیر تعامل و اصلاح را برگزینند؛ زیرا در وضعیت بحرانی فعلی، بیش از هر چیز، به هم‌افزایی، مدارا و یک آتش‌بس به مصلحت عمومی نیاز داریم.
دیدگاهتان را بنویسید