خطرات پنهان خانه‌تکانی و نکاتی برای حفظ سلامت در ایام نوروز

با نزدیک شدن به سال نو خانه تکانی شب عید یکی از دغدغه های بسیاری از افراد است، اما گاهی اوقات خانه تکانی می تواند منجر به بروز حوادث ناگواری به خصوص برای خانم ها شود هر چند همه عوارض خانه تکان معموال برای یک فرد ایجاد نمی شود، اما به هر حال تنها کمی بی توجهی نسبت به نکات ایمنی می تواند شما را دچار مشکلاتی جدی کند و عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد البته با رعایت برخی نکات ایمنی به راحتی می توان از آسیب های احتمالی آن جلوگیری کرد. بنابراین پیشگیری از عوارض خانه تکانی اهمیت زیادی دارد.

آسیب ها و خطرات احتمالی:
درد مچ دست
کمردرد
خطر سقوط از ارتفاع و در سطح همطراز
خطراگزما و حساسیتهای پوستی
خطر مسمومیت
خطر برق گرفتگی
خطرآسیب کودکان

درد مچ دست
مهم ترین عامل شست و شوی زیاد است چون در این ایام خانم ها می خواهند بیشترین کار را در کمترین زمان انجام دهند که در مورد مچ دست ممکن است غیر از درد علائمی مثل گِزگِز یا بی حس شدن انگشتان دست در نیمه های شب بروز کند که در صورت بروز این مشکل باید به پزشک مراجعه کرد و از درمان های دارویی و فیزیوتراپی بهره گرفت.

خطر شایع کمردرد
عامل کمردرد معمولا بلند کردن اسباب و اثاثیه سنگین منزل، حمل نادرست اجسام سنگین و حرکت ناگهانی در ناحیه کمر است. گرفتگی یا اسپاسم عضلانی هم می تواند از علل شایع کمردرد محسوب می شود. در بیشتر موارد، فشارها و استرس های مختلفی در طول زمان بر روی کمر وجود دارد که درحالت های خاصی مثل حرکت ناگهانی یا بلند کردن یک جسم سنگین باعث شروع یا تشدید درد می شود.

چند توصیه برای پیشگیری از کمردرد:
– در طول خانه تکانی، از بلند کردن اسباب و اثاثیه سنگین منزل پرهیز کنید و به جای این کار، از شیوه های جایگزین مانند هل دادن یا کشیدن استفاده کنید.
– قبل از بلند کردن یک جسم سنگین، دقیقا مشخص کنید که می خواهید آن را کجا بگذارید و همیشه هنگام حمل جسم سنگین یادتان باشد که آن را نزدیک به بدنتان نگه دارید.
– فقط اسباب و اثاثیه ای را بلند کنید که وزن مناسبی دارند و اگر نیاز به کمک داشتید، تعارف را کنار بگذارید و حتما از یک یا چند نفر کمک بگیرید.
– از بلند کردن یک جسم سنگین و چرخیدن به طور همزمان خودداری کنید. اگر هنگام حمل یک جسم سنگین نیاز به چرخیدن داشتید، یادتان باشد که از کمر نچرخید؛ روی پاهایتان بچرخید.
– وقتی می خواهید جسم سنگینی را روی زمین بگذارید، به جای خم کردن کمر، زانوهایتان را خم کنید و جسم را روی زمین قرار دهید.
– موقع بلند کردن یک جسم سنگین از روی زمین یا موقع جابه جا کردن آن، پشتتان را صاف نگه دارید و قوز نکنید؛ زانوهایتان را خم کنید و برای تحمل وزن آن جسم، به عضلات پای تان تکیه کنید. این کار موجب می شود فشار ناشی از جسم سنگین، به جای کمر، به مفصل ران شما منتقل شود و گرفتگی عضلانی و درد ناگهانی عضلات مخصوصا کمردرد به سراغتان نیاید.
– موقع بلند کردن اجسام سنگین، بهتر است اول پاهای تان را به اندازه عرض شانه ها باز کنید و سپس جسم مورد نظر را بلند کنید. این کار باعث حفظ تعادل بدن می شود.
– هیچ وقت نباید اشیای سنگین را به طور ناگهانی و سریع از زمین بلند کرد و هرگز در حالی که جسمی را با یک دستتان بلند کرده اید، سعی نکنید با دست دیگرتان جسم سنگین دیگری را بلند کنید. اگر اصرار دارید که هر دو جسم را به طور همزمان حمل کنید، ابتدا باری را که در یک دستتان هست، زمین بگذارید و سپس هر دو جسم را همزمان با هم بلند کنید.
– وقتی در حال تمیز کردن در و پنجره یا رنگ کردن دیوار هستید، برای دسترسی به نقاط دورتر، به جای آن که دست خود را به آن سمت دراز کنید، از صندلی یا نردبان استفاده کنید.
– وقتی در حال گردگیری یا تمیز کردن وان حمام هستید، به جای خم شدن بیش از حد از ناحیه کمر، سعی کنید آرام بنشینید و کار مورد نظرتان را انجام دهید.
– اگر به مدت طولانی مشغول کار در منزل هستید، مرتب و در فواصل منظم استراحت کنید و تا جایی که برایتان مقدور است به طور متناوب، تغییر وضعیت دهید.
– توصیه آخر به زنان خانه دار این است که نه تنها پیشنهاد همسر و فرزندانتان را برای کمک بپذیرید بلکه خودتان به آنها پیشنهاد کمک بدهید تا علاوه بر کاستن از فشارهای مضاعف به جسمتان، موجب شوید مشارکت و دلسوزی بیشتری بر فضای خانوادهتان حاکم شود.

خانه تکانی و خطر سقوط از ارتفاع
استفاده از وسایل غیرایمن برای دسترسی به ارتفاع بالاتر و استفاده از زیرپایی هایی مانند جعبه و نردبان های نامطمئن، خطر سقوط از ارتفاع را افزایش می دهد. معمولا در طول ایام خانه تکانی، میزان حوادث ناشی از سقوط از ارتفاع به همین دلیل افزایش می یابد. موارد ضرب دیدگی و شکستگی دست و پا از صحنه های نسبتا رایجی است که در اورژانس ها دیده می شود.

سه توصیه برای پیشگیری از سقوط
– اگر می خواهید از نردبان یا چهارپایه استفاده کنید، ابتدا از سطح اتکای آن با زمین کاملا مطمئن شوید و حتی المقدور از نردبان های دو طرفه و استاندارد استفاده کنید.
– موقع پاک کردن شیشه ها و پنجره های منزل باید خیلی مراقب باشید و از رفتن روی نرده ها یا قرنیزهای آن اکیدا خودداری کنید.
– هنگام شست و شوی بخش های فوقانی در، پنجره و دیوار، پس از هر 2 تا 3 دقیقه کار مداوم، مدت کوتاهی سرتان را پایین بیندازید و به سر و گردنتان استراحت دهید.
– مراقب سقوط در سطوح لیز باشید.

خانه تکانی و خطر اگزما
کارهایی را که معمولا یک خانم خانه دار در طول ایام خانه تکانی انجام می دهد، یک لحظه در ذهن مجسم کنید؛ تمیز کردن در و دیوار و پنجره، نظافت و گردگیری خانه، استفاده از انواع شوینده ها، آشپزی، حالا همه این کارهای روزمره را بگذارید درکنار تعریق دستها در زیر دستکش های لاستیکی که بسیاری از خانم های خانه دار، دستهای شان در آن پوسته پوسته و قرمز می شود.

سه توصیه برای پیشگیری از اگزما
– استفاده از دستکش مناسب یکی از بهترین کارها برای پیشگیری از اگزماست. سعی کنید تا آنجا که ممکن است، از تماس مستقیم دستهای تان با انواع شوینده ها و پاک کننده ها خودداری کنید.
– پوشیدن یک دستکش نخی در زیر دستکش های لاستیکی یا استفاده از دستکش های دو لایه ای که لایه زیرین شان نخی و لایه رویی شان لاستیکی است در پیشگیری از این بیماری و درمان آن، موثر است. عدم رعایت همین نکته کوچک می تواند موجب بروز حساسیت های پوستی شود که درمانش هم وقت گیر است هم هزینه بر ضمن اینکه در این مواقع، حتی اگر دچار حساسیت هم نشوید، احتمالا پوست تان خشک و زبر خواهد شد.
– کمپرس کردن ناحیه مبتلا و استفاده از کرم های مرطوب کننده و نرم کننده هم روند درمان را تسریع می کند. برخی داروهای موضعی که ممکن است پزشک تان تجویز کند نیز می تواند در رفع خارش موثر باشد. در صورت بروز عفونت ثانویه، استفاده از آنتی بیوتیک مناسب برای پیشگیری از تشدید روند بیماری ضرورت پیدا می کند. اگر این نوع اگزما خیلی طول کشد و برای بیمار محدودیت ایجاد کند، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد.

خطر مسمومیت
تنگی نفس، آلرژی و حمله آسم از جمله مواردی است که در اورژانس ها در این ایام، بیشتر از سایر روزهای سال، دیده می شود. بسیاری از زنان خانه دار برای شستشوی سرویس بهداشتی از مایعات شیمیایی نظیر انواع سفیدکننده و جوهرنمک استفاده می کنند و از آنجا که سرویس های بهداشتی معمولا در فضاهایی بسته و کوچک قرار دارند، قرار گرفتن در این فضاهای بسته برای مدتی طولانی ممکن است آسیب فراوانی به ریه های این افراد وارد کند.
استفاده از این شوینده ها همچنین باعث تشدید بیماری در افراد مبتلا به بیماریهای آسم و آلرژی می شود. ضمن اینکه بسیاری از مواد شوینده از اسیدیته استاندارد و مناسبی نیز برخوردار نیستند و ممکن است سبب تحریک چشم، پوست و ریه هایتان شوند.

چند توصیه برای پیشگیری از مسمومیت
حتی المقدور از مصرف مواد شوینده در فضاهای بسته خودداری کنید. البته وجود هواکش و باز کردن در و پنجره نیز می تواند تا حد زیادی از بروز خطرهای احتمالی جلوگیری کند. توصیه می شود هنگام استفاده از شوینده های شیمیایی، حتما ماسک بزنید یا از دستمالی ضخیم بر روی دهان و بینی تان استفاده کنید.
بخار متصاعد شده از ترکیب جوهرنمک و سفیدکننده بسیار خطرناک است؛ به ویژه برای چشم، پوست و ریه. توصیه می شود از ترکیب این دو ماده خودداری کنید. بهترین اقدام برای مسمومان ریوی، خارج کردن سریع فرد از محل سربسته و استفاده از هوای آزاد و تماس با اورژانس برای تجویز اکسیژن و مصرف داروهای ضدالتهابی است.
هیچ موقع مواد شوینده را با آب داغ مخلوط نکنید چون که مواد شوینده به همراه بخار آب تبخیر شده و باعث مسمومیت به خصوص مسمومیت تنفسی می شود.
هرگز از بنزین به عنوان یک ماده شوینده یا پاک کننده استفاده نکرده و هرگز آن را داخل منزل نگهداری نکنید.
چنانچه قبلا از قلم سوسک کش و یا مورچه کش استفاده کرده اید، قبل از گردگیری و استفاده از جارو برقی آنها را توسط دستمال مرطوب تمیز کنید تا هنگام تنظیف اتاق ها باعث ایجاد گرد و غبار و انتشار آن در محیط نشوید. 

خطر برق گرفتگی
شستشو و نظافت اجزای خانه، مولفه اصلی خانه تکانی است اما وقتی پای این نظافت به لوازم برقی مانند لوستر، چراغ، روشنایی، کلید و پریز باز می شود، خانه تکانی خطر دیگری نیز خواهد داشت؛ خطر برق گرفتگی. یکی از علل شایع برق گرفتگی در روزهای پایانی سال، عدم رعایت اصول ایمنی هنگام نظافت لوازم برقی است.

توصیه برای پیشگیری از برق گرفتگی
یادتان باشد که پیش از شروع به نظافت، ابتدا برق آن وسیله برقی را قطع کنید. حواستان به این نکته باشد که لوازم برقی به هیچ وجه نباید با آب تماس داشته باشند. از ریختن آب بر روی کلید، پریز و سیم برق هم اکیدا خودداری کنید.

در ایام خانه تکانی مراقب کودکان باشید
خطر مواجهه کودکان به ویژه کودکان نوپا با انواع مواد شوینده و شیمیایی در ایام خانه تکانی افزایش می یابد. کودکان به شدت در برابر این مواد آسیبپذیر هستند. علاوه بر این، والدین به علت گرفتاری، کمتر مراقب فرزندان شان هستند و این امر علاوه بر افزایش مسمومیت با انواع شوینده ها و سفیدکننده ها، موجب افزایش احتمالی انواع آسیب های جسمی برای کودکان می شود.
همچنین خطر انواع بریدگی، سوختگی ها و حتی سقوط یا بلع جسم خارجی، کودکان را در این ایام تهدید می کند؛ پس در این ایام حتی بیشتر از گذشته مراقب کودکان خود باشید.
در نهایت توصیه ما این است که برای پیشگیری از خطرات شایع در خانه تکانی ها باید روزهای بیشتری به خانه تکانی اختصاص داده و همچنین کارها به روزهای متعدد تقسیم شود. مثلا یک روز شستشو نباشد و یک روز جابجایی وسایل. همچنین از فعالیت شدید بدنی خودداری و زمانی هم برای استراحت درنظر گرفته شود.

منبع: دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی