توقف پذیرش مقاله در یک نشریه؛ ۱۰۰۰ مقاله مشکوک به تقلب بررسی می‌شود

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ساینس، انتشارات «تیلور اند فرانسیس» (Taylor & Francis) که یک ناشر بزرگ علمی است، در روزهای اخیر اعلام کرده که فرآیند ارسال مقاله به نشریه «مهندسی زیستی» (Bioengineered) را متوقف کرده است. بنابراین سردبیران این نشریه می‌توانند حدود هزار مقاله‌ای که نشانه‌هایی از نتایج دستکاری‌شده دارند و یا نشانه‌هایی از تولید در کارخانه‌های مقاله‌سازی دارند را بررسی کنند. در حال حاضر بسیاری از مجلات درگیر این موضوع‌اند که چگونه به طور موثری موج اخیر مقالاتی که از این مشاغل سودآور تولید شده‌اند را کنترل کنند. به همین دلیل این وقفه کامل در پذیرش مقالات برای رفع این آشفتگی یک اقدام نادر است. این اقدام مورد تحسین یک کارگاه «صداقت پژوهشی» قرار گرفته است. او پیش از این به طور مستقل مقالات مشکوک این نشریه را علامت‌گذاری کرده بود.

«رنه آکواریوس» (Reńe Aquarius)؛ دانشمند زیست‌پزشکی در بخش جراحی مغز و اعصاب مرکز پزشکی دانشگاه رادبود هلند که رهبری گروهی از کارآگاهان صداقت پژوهشی را بر عهده دارد گفت: احساس می‌کنم امروز یک پیروزی بزرگ برای سوابق علمی است. آکواریوس در ماه مارس به همراه گروهی از کارگاهان صداقت پژوهشی یک مقاله پیش‌چاپ (preprint) منتشر کرد و در آن مقاله عنوان شده بود که مجله Bioengineered مملو از مقالات مشکل‌دار است و تیلور اند فرانسیس برای بررسی آن‌ها به اندازه کافی سریع اقدام نکرده‌اند. این پس از آن بود که این ناشر در سال ۲۰۲۳ اعلام کرده بوده که صداقت و اعتبار سردبیری نشریه Bioengineered در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به خطر افتاده است اما این نشریه از آن زمان توانسته بر فعالیت کارخانه‌های مقاله‌سازی غلبه کند.

کارخانه‌های مقاله‌سازی شرکت‌هایی هستند که نوشته‌هایی را می‌فروشند و خریداران این نوشته‌ها می‌توانند آن‌ها را به نشریات علمی ارسال کنند. این نوشته‌ها حاوی یافته‌های ساختگی یا دستکاری شده هستند. در برخی موارد، این شرکت‌ها واسطه درج کردن اسم افرادی هستند که گرفتن جایگاه نویسندگی در یک مقاله پول پرداخت می‌کنند؛ حتی اگر آن شخص هیچ مشارکتی در محتوای مقاله نداشته باشد.

آکواریوس پیش از این در یک مقاله پیش‌چاپ گزارش داده بود که از نمونه‌ای شامل تقریباً ۹۰۰ مقاله که نشریه Bioengineered از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۳ منتشر کرده بود، یک چهارم آن‌ها نشانه‌هایی از دستکاری یا تکرار تصاویر را داشتند که تنها ۳۵ مورد از این مقالات سلب اعتبار یا ریترکت شده بودند. همچنین تعداد کل مقالات منتشر شده در سال ۲۰۲۱، ۱۰ برابر افزایش یافته بود و به بیش از هزار مقاله در آن سال رسیده بود که این نیز نشانه هشدار دهنده‌ای از فعالیت کارخانه‌های مقاله‌سازی است. مدل تجاری دسترسی آزاد این مجله که از نویسندگان یا موسسات آن‌ها برای انتشار مقاله هزینه دریافت می‌کند، انگیزه‌ای برای پذیرش مقالات بیشتر ایجاد می‌کند؛ اما از آن زمان تاکنون نرخ انتشارات سالانه نشریه Bioengineered کاهش یافته است. در سال ۲۰۲۳ این نشریه ضریب تاثیر ۴.۲ داشت که آن را در بین نشریات حوزه خود در چارک دوم (Q2) قرار می‌داد.

شرکت تیلور اند فرانسیس در روزهای اخیر در بیانیه‌ای اعلام کرد که هزار مقاله را این نشریه را تحت بررسی قرار می‌دهد. آکواریوس و همکارانش اذعان کرده‌اند که حل مشکلات احتمالی مقالات مورد مناقشه می‌تواند زمان‌بر باشد. کارکنان نشریات معمولاً در مورد احتمال بازپس‌گیری یا سلب اعتبار مقاله با نویسندگان آن‌ها تماس می‌گیرند و بسیاری از نویسندگان با این موضوع مخالفت می‌کنند. اما تیلور اند فرانسیس که بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ نشریه منتشر می‌کند، سالانه صدها میلیون پوند درآمد دارد و منابع و مسئولیت بررسی سیستماتیک مقالات را در اختیار دارد.

این ناشر در سال ۲۰۲۳ در مورد مشکلات نشریه Bioengineered اعلام کرده بود که مشکلات این نشریه شامل درخواست‌های فزاینده برای تغییر نویسندگان مقالات است که می‌تواند نشانه‌ای احتمالی از نویسندگی پولی باشد. این انتشارات گزارش داد که در نتیجه، اقدامات حفاظتی مربوط به اعتبار و صداقت علمی را افزایش داده است. از جمله این‌که رهبری و هیئت‌تحریریه این نشریه را تغییر داده است.

سپس در آوریل سال جاری شرکت کلاریویت آنالیتیکس نشریه Bioengineered را از فهرست خود در پایگاه وب آو ساینس حذف کرد. همچنین «ریترکشن واچ» که یک پایگاه داده در مورد مقالات سلب اعتبار شده است، نگرانی‌هایی در مورد کیفیت این نشریه مطرح کرد. حذف شدن از فهرست وب آو ساینس می‌تواند نویسندگان را از ارسال مقالات جدید به این نشریه منصرف کند.

این رویکرد تعلیق ارسال مقاله به نشریه Bioengineered در تضاد با اقداماتی است که ناشر بزرگ دیگری به نام «وایلی» پس از مظنون شدن به نفوذ گسترده تولیدات کارخانه‌های مقاله‌سازی در نشریه قبلی خود به نام «هنداوی» (Hindawi) اتخاذ کرد. در سال ۲۰۲۴ انتشارات وایلی ۱۹ مورد از نشریات خود را تعطیل و نام تجاری آن‌ها را منسوخ کرد.

آکواریوس عزم نشریه Bioengineered برای حل مشکلاتش را ستایش می‌کند و می‌گوید من فکر می‌کنم این مشکل قابل حل است و می‌خواهم ببینم که مردم و سازمان‌ها وقتی اوضاع خراب می‌شود، مسئولیت آن را بر عهده می‌گیرند و در نهایت همه ما انسان هستیم؛ مهم است که این مشکلات را بپذیریم و به آن‌ها رسیدگی کنیم.

تیلور اند فرانسیس می‌گوید توقف فرآیند ارسال مقالات همچنین به ما فرصتی می‌دهد تا آینده نشریه را در نظر بگیریم. این توقف ممکن است نیاز باشد که این مجله ارزش مستمر خود را برای پژوهشگران توجیه کند. همان‌طور که آلن ارلیچر، مهندس زیستی و رئیس مکانیک زیستی در دانشگاه مک‌گیل می‌گوید: من نمی‌توانم بفهمم چرا بعد از این نویسندگان باید انتخاب کنند که مقالاتشان در Bioengineered منتشر شود.